Het rupsje/ De vlinder

Posted on 27 februari 2023 by admin

OB-MB-ML

Luister naar een gedichtje en leer iets over gedichten, luister naar muziek uit de Romantiek van Edvard Grieg, acteer en kijk naar een natuurfilmpje. Eerst hoor je een gedichtje van juf Ellis dat gaat over een rupsje dat opeens verandert in een vlinder. Hij verbaast zich daar erg over.

Dit gedichtje is een “metafoor”. Dat betekent dat je iets vergelijkt met iets anders. In dit geval vergelijkt de dichter een rupsje met een mens. Die kan ook denken dat hij maar lelijk en niks is.. maar dan groeit hij/zij. en dan denkt hij/zij opeens: “Hee, ik ben eigenlijk heel erg veranderd… ik ben toch wel mooi!” Je moet altijd met zelfrespect naar jezelf kijken. Elk mens is mooi.

Er kroop een rupsje in het gras.
Hij vond dat hij héél lelijk was.
En daarom zei hij zacht: “Pardon,
ik kruip maar gauw in mijn cocon.”

Daar zat hij met een groen gezicht
te wachten op een sprankje licht.
En toen, opeens, zonder geluid,
kwam hij er als een vlinder uit.

“Ik wist niet dat ik vleugels had!”
dacht hij, verbaasd
en streek ze glad

“Dus rups zijn, was pas het begin.”
zei hij
en vloog de zomer (lente) in.

Van YouTube: een mooi
natuurflimpje over vlinders
met een rustig muziek eronder
OB-MB-BB

Edward Grieg,
een Noorse componist
uit de 19e eeuw,
schreef een mooi muziekstuk
voor piano dat
“De vlinder” heette.
Kun jij in de muziek
een vlinder
herkennen?
OB-MB

Dieren: vlinders

In de zomer zie je vaak mooie vlinders fladderen. Je denkt er dan niet altijd aan dat zo’n prachtige vlinder eerst een rupsje was. Wat kan jij over rupsjes en vlinders vertellen?

Rijm

In dit filmpje hoor je een versje, of … met een mooi woord “een gedicht.”
Ken je nog meer gedichtjes? Wat is eigenlijk een versje?
Eigenlijk is een versje een soort liedje zonder melodie.
Heel vaak rijmen woorden op elkaar. Wat is dat, rijmen?
Rijmt “lucht” op “zucht”? En rijmt “tak” op “dak”? En “tuin” op “huis”? En “kijk” op “lijf”?

Sommige woorden rijmen alleen aan de binnenkant, zoals “rijm” op “lijf”… er is een ij aan de binnenkant. Maar er zijn ook woorden die van binnen en aan het einde rijmen. “Rijm” rijmt helemaal op “slijm”. “Dak” rijmt helemaal op “Tak”. Soms hebben versjes coupletjes. Dat zijn een paar regeltjes die bij elkaar horen.

De vorm van een gedichtje

Koekjes bakken doe je met een vormpje. Gedichtjes hebben ook een vorm.

Ze hebben vaak een paar coupletjes. Dat zijn regeltjes die bij elkaar horen. In versjes horen er heel vaak 4 regeltjes bij elkaar.

Sonnet

Maar in dit versje zijn er eerst twee coupletjes van 4 regels en dan twee coupletjes van 3 regels. Dat heet met een mooi woord “een sonnet.”

Kunnen jullie met elkaar ook een versje maken? Het hoeft niet perse een sonnet te zijn, hoor. Een gedichtje met een coupletje van vier regeltjes is ook prima!

Acteren (teacher in role)

Beeld eens uit hoe het rupsje door het gras kruipt.
Hij eet een lekker blaadje.
Er komt een lieveheersbeestje aan. Het rupsje kijkt ernaar en denkt: “Die ziet er veel mooier uit dan ik.”
Het rupsje voelt zich heel lelijk.
Hij kruipt in elkaar van dat nare gevoel. Hij wordt heel klein.
Er komen allemaal draadjes om hem heen. Hij hangt in een cocon te wiebelen. Daar is het héél stil.
Plotseling scheurt de cocon een beetje en ziet hij weer wat licht.
Hij friemelt zich uit de cocon. Plotseling kriebelt er iets op zijn rug.
Hij kijkt eens goed. Wat is dat nou? Zijn dat nou zijn vleugeltjes? Hij had toch helemaal geen vleugeltjes?
Hij fladdert er eens mee… en plotseling merkt hij dat hij kan vliegen.
Het vlindertje vliegt en vliegt. Hij vliegt zelfs over het water.
Daar ziet hij zichzelf…
nou vindt hij zichzelf héél erg mooi. Wie had dat nou kunnen denken?

Breekbaar porselein

Posted on 15 juni 2022 by admin

Als je verdrietig bent, omdat iemand overleden is, ben je aan het rouwen. Je bent “in de rouw.” Dan voel je je droevig. Soms moet je even huilen. Soms denk je ook met veel liefde en plezier aan iemand terug en herinner je je de goede dingen.

2 november is het Allerzielen. Dat is een kerkelijke feestdag, waarbij we denken aan alle mensen van wie we houden die overleden zijn.

Zijn er mensen overleden die voor jou heel belangrijk waren? Waarom waren ze zo belangrijk voor jou? Denk je nog vaak aan hen?

Dit liedje gaat over iemand missen die overleden is. In het liedje wordt een metafoor gebruikt. Een metafoor is een vorm van beeldspraak. Je gebruikt een beeld. Maar het gaat eigenlijk niet over dat wat er letterlijk gezegd wordt, maar om wat er uitgebeeld wordt.

Als je bijvoorbeeld zegt: “Wat een zwijnenstal is het hier !” , vind je niet echt dat het huis een zwijnenstal is, natuurlijk. Je vindt dat het huis net zo vies is als een zwijnenstal.

Als je zegt: “Karel ging er als een haas vandoor. ” bedoel je niet dat Karel een haas werd. Je bedoelt dat Karel net zo snel wegging als hazen lopen.

De tekst in dit liedje lijkt dus een beetje op een gedicht. Je zegt dan: het is poëtisch taalgebruik.

Om welke metaforen gaat het in het volgende liedje?

Het ingezongen liedje

De karaoke versie van porselein

Van alle huizen waar ik ben geweest
is het mooiste dat ik ken,
het huis waar de oma van mama nu woont
en wanneer ik bij haar ben,
dan laat zij mij haar schatten zien, waar zij zoveel van houdt:
het grote bord van Delfts blauw en haar lepeltjes van goud.

Het mooiste is een kleine danseres,
die mijn opa mijn oma ooit gaf.
Per ongeluk viel ze een keer op de grond
en toen brak er een armpje af.
Toch is zij mooi en haar tutu is van roze porselein.
Wat jammer toch dat zoiets moois zo gauw kapot kan zijn.

Maar oma zegt: mijn allergrootste schat,
die staat niet in deze kast.
Dan pakt ze de foto waar opa op staat
en ze houdt hem even vast.
Ze zegt: “Jij hebt hem niet gekend,
maar hij had een hart van goud.

In het liedje is opa niet echt een “schat”. Hij is net zo belangrijk als een schat voor oma.

Het hart van opa is natuurlijk niet echt van goud. Maar iemand met een gouden hart, is iemand die heel lief is.

Maar de belangrijkste vergelijking die er in het liedje gemaakt wordt, is de vergelijking tussen het porseleinen danseresje dat gebroken is… en het leven dat breekbaar is… Kun je die metafoor begrijpen?

Ken je zelf nog meer metaforen?

Midwinter

Posted on 14 december 2015 by admin

MB-BB

In het midden van de winter is een liedje met bewegingen over Midwinter. Kerstmis valt ongeveer samen met het feest van Midwinter. Gek genoeg valt Midwinter niet in het midden van de winter, maar aan het begin van de winter. In dit liedje is niet alles letterlijk bedoeld. Er zijn metaforen gebruikt. Daardoor lijkt het wel een gedicht op muziek. Luister er maar eens naar. Welke metafoor komt er in dit liedje voor?

Het midden van de winter is een heel bijzondere tijd. Midwinter was een groot feest, zelfs al bij de Germanen. Later, toen de Christenen in Nederland kwamen, wilden zij graag dat het Kerstfeest gevierd werd. Ze hebben de datum toen in het midden van de winter gelegd, zodat het mooi aansloot bij de feesten die de menen in die tijd tóch al vierden.

Ingezongen versie

Karaoke versie

In het midden van de winter, wacht de aarde, zacht en stil,
want de tijd is aangebroken dat zij dolgraag trouwen wil.

Kijk, hoe de vlokken vallen, ver van de zomerzon.
Winter weeft de witte stof voor Moeder Aarde’s bruidsjapon.
Kijk, hoe de vlokken vallen, ver van de zomerzon.
Winter weeft de witte stof voor Moeder Aarde’s bruidsjapon.

Als je luistert naar de aarde, hoor je dat ze zachtjes klaagt.
Zij wil bloeien, zij wil groeien, tot ze zoete vruchten draagt.

Aarde is koud en eenzaam. Niemand kijkt naar haar om.
Aarde zal een mooie bruid zijn, maar wie is de bruidegom?

Kijk, hoe de vlokken vallen, ver van de zomerzon.
Winter weeft de witte stof voor Moeder Aarde’s bruidsjapon.

Metaforen

In het midden van de winter is de aarde druk bezig om haar bloei voor te bereiden. Ze wil eigenlijk bloeien en groeien. Daarvoor is een metafoor gekozen. Als je twee dingen met elkaar vergelijkt, die op het eerste gezicht niks met elkaar te maken lijken te hebben, maar die tóch een soort van overeenkomst hebben, gebruik je een metafoor. Aristoteles zei: “Als je een metafoor gebruikt, geef je iets een naam die eigenlijk bij iets anders hoort.”

Karel is de beste voetballer in ons team. Daar kun je een metafoor voor gebruiken. Je zegt dan: Jan is de ster uit ons team. Je kiest dus een woord dat mooi en schitterend is. Als je een kop vieze thee drinkt, kun je zeggen: “Ik drink slootwater…” Je kiest dus iets anders dat even vies is.

Kunnen jullie ook metaforen bedenken?

In dit liedje maken we van de aarde een mooie vrouw (Moeder Aarde), die graag wil trouwen. Ze krijgt al een bruidsjurk (de sneeuw), maar wie zal de bruidegom dan zijn?

Wie denken jullie dat de bruidegom is, als Moeder Aarde de bruid is? Je kunt in het filmpje zien wat de schrijfster/componist in gedachten had.

Tom Waits en de herfst

Posted on 17 september 2015 by admin

BB-ML

I’m the last leaf on the tree.
The autumn took the rest
but they won’t take me.
I’m the last leaf on the tree.

When the autumn wind blows,
they’re already gone.
They flutter to the ground
‘cause they can’t hang on.
There’s nothing in the world
that I ain’t seen
I greet all the new ones that are coming in green.

I’m the last leaf on the tree.
The autumn took the rest but they won’t take me
I’m the last leaf on the tree.

They say I got staying power here on the tree,
but I’ve been here since Eisenhower
and I’ve out lived even he…

I’m the last leaf on the tree.
The autumn took the rest but they won’t take me.
I’m the last leaf on the tree ..

I fight off the snow
I fight off the hail
Nothing makes me go
I’m like some vestigial tail.
I’ll be here through eternity.
If you want to know how long.
If they cut down this tree
I’ll show up in a song.

I’m the last leaf on the tree
The autumn took the rest but they won’t take me.
I’m the last leaf on the tree.
I’m the last leaf on the tree.
I’m the last leaf on the tree.

Luister naar een lied van Tom Waits over de herfst… tenminste… Gaat het daar wel over, of gaat het eigenlijk over iets anders?

Mensen zeggen wel eens: “Smaken verschillen.” Wat de ene mens mooi vindt, vindt de ander niet mooi. En dat is prima.

Trouwens, “mooi” is niet altijd perse belangrijk bij kunst. Vaak vind je iets mooi, als het je raakt. Als je denkt: “Dat komt echt uit iemands hart…”

Als het een gevoel bij je oproept. Iets dat je herkent, of dat je juist niet kent, maar interessant vindt.

Luister eens naar dit lied. Kan je het vertalen? Kun je het voordragen?

Gaat dit lied echt over een laatste blad aan een boom?

Het lied is eigenlijk een soort gedicht, waarin hij een oud persoon, van wie alle mensen die hij/zij vroeger kende zijn overleden, vergelijkt met een allerlaatste blad aan een boom. Zo’n vergelijking heet een metafoor.

Wat vind je van de stem van Tom Waits? Hou je van die klank?

Over de singer/sonwriter

Thomas Alan Waits is een Amerikaans zanger, die in 1949 geboren is. Zijn stem is laag, rauw. Hij lijkt soms zelfs te grommen en hees. Misschien heeft hij geen “mooie” stem, maar het is wel een stem die iets met je doet.

Zijn muziek lijkt op rockmuziek, maar hij is een cultartiest. Hij maakt gewoon de muziek die hij zelf leuk vindt en het boeit hem niet of hij in één stijl blijft. Hij speelt ook jazz, rock… hij zingt door een megafoon… hij maakt muziek voor films (hij schreef met zijn vrouw zelfs een concert film!) … hij voegt gesproken stukken toe… Hij experimenteert er op los. Hij is ook een heel theatraal iemand. Dit lied heeft een heel erg bluesy feel.

Hij komt uit het nachtclub circuit. Hij wordt nooit door grote groepen omarmd. Hij heeft met veel grote artiesten een lied samen gedaan en veel artiesten voeren nummers van hem uit.