BB-ML

De Freedomtrain was een route waarlangs tot slaaf gemaakte mensen konden vluchten naar het vrije Noorden.

Hoe belangrijk die vrijheid was en hoe hard die vrijheid bevochten moe(s)t worden, kun je hier horen in de volgende song, die ook al gezongen werd ten tijde van de strijd voor gelijke burgerrechten tussen mensen van kleur en witte/blanke mensen.

Tussen 1861 en 1865 waren het zuiden en het noorden van Amerika met elkaar in een burgeroorlog. Ze hadden ruzie over allerlei zaken. Eén van de belangrijkste dingen waar ze ruzie over hadden was de vraag of je mensen als slaven mocht houden. Wij kunnen ons vandaag de dag misschien niet meer voorstellen dat dit een serieuze vraag was, maar in het zuiden van Amerika vond men dat dit prima kon.

De mensen die uit het werelddeel Afrika geroofd werden, kregen geen menselijke behandeling. Ze werden gebrandmerkt en op hele nare wijze bij elkaar gepropt in schepen die hen naar hun nieuwe plek brachten. Daar stierven er velen. Deze mensen werden op markten verkocht, nogmaals gebrandmerkt en moesten werken op de plantages. Dat waren landbouwgronden in gebieden die de rijken ook nog eens hadden geroofd.

Het ergste was dat men net deed alsof het in orde was dat deze mensen geen zelfbeschikkingsrecht hadden. Iemand anders deed alsof het terecht was dat hij de baas over een ander mens speelde.

Wij keuren slavernij natuurlijk af, maar veel rijke plantage eigenaren in het zuiden van Amerika dachten daar in de tijd van de burgeroorlog heel anders over. Ze vonden het wel fijn dat ze mensen konden kopen om die gratis op hun katoen- en tabaksplantages te laten werken. Zij vonden dat die mensen hun eigendom waren, omdat ze voor hen betaald hadden. Tot slaaf gemaakte mensen, waren vooral mensen van kleur, die voorouders hadden in verschillende landen in Afrika.

Deze mensen moesten hard werken op de plantages van de voornamelijk blanke, rijke mensen. Ze werden vernederd, geslagen, in ketens geslagen en behandeld en verkocht alsof ze geen mensen waren, maar het bezit van andere mensen. Ze mochten zelf geen bezit hebben en niet trouwen. Als een man en een vrouw een gezin vormden, sprongen ze daarom samen over een bezemsteel.

Vanaf 1808 mocht men geen nieuwe mensen uit Afrika kidnappen. De plantage-eigenaren vonden dit maar lastig. Ze mochten de mensen die tot slaaf gemaakt waren, nog wel verkopen in hun eigen land. Ze dwongen de vrouwen daarom om veel kinderen te krijgen, zodat ze toch nog mensen zonder geld op hun land konden laten werken. Soms misbruikte de eigenaar de vrouwen zelf, waardoor ze ongewenst in verwachting raakten van hun baas.

Mensen die tot slaaf waren gemaakt, vluchtten vaak in het donker, over de rivieren. Soms wadend, soms per boot. Ze moesten honderden kilometers lopen om in vrije staten te komen. Vaak lukte het niet en werden ze door premiejagers vermoord.

De mensen in het noorden waren steeds meer tegen de slavernij, maar de wet zei helaas dat zij mensen die tot slaaf gemaakt waren, terug moesten sturen naar het zuiden en dat zij premiejagers die op die mensen jaagden, moesten toelaten op hun land.

Een groep gelovige mensen, de Quakers, vond door hun geloof dat mensen geen andere mensen tot slaaf mochten maken. Ze zetten de Underground Railroad op. Dat was een geheime vluchtroute van het zuiden naar de vrije noordelijke staten. De Quakers mensen hielpen mensen die wegliepen omdat ze tot slaaf gemaakt waren. Ze gebruikten een codetaal, die woorden gebruikte uit de spoorwegen. Een “conducteur” was een helper en een “station” betekende een veilige plaats.

Er was nog een andere codetaal die de mensen die vluchtten gebruikten: de taal van muziek. De mensen van de Underground Railroad, gebruikten liedjes om verstopte boodschappen, richting aanwijzingen en timingsmomenten, te geven. Niet zo maar liedjes.. nee, de muziek van de tot slaaf gemaakte mensen: de spirituals.

Spirituals zijn godsdienstige liederen die deze mensen met elkaar zongen om de moed erin te houden. Stiekem verstopten ze ook wel eens kritiek op de plantage eigenaren in die liedjes.

Het lied “Canaans land”, gaf bijvoorbeeld richting aanwijzingen naar Canada, waar de mensen vrij zouden zijn en het lied “Follow the drinking gourd” dat hierboven onder een linkje is te beluisteren was ook zo’n lied. Ze bedoelden: volg de Poolster. Drinking gourd, was een ander woord voor de Poolster. Mensen moesten in die richting reizen, dan kwamen ze in het vrije Noorden. Ook vandaag de dag worden mensen nog geïnspireerd door die liederen. Dat hoor je onder het tweede linkje.

“Wade in the water”, oftewel “waad in het water”, wees mensen erop dat ze dan door een rivier moesten reizen. Zo konden de honden hen niet ruiken.

Er zijn veel helden geweest die geholpen hebben bij de Underground railroad. Harriet Tubman (1823-1913) was één van hen. Ze was zelf een in slavernij geboren Afro-Amerikaanse vrouw. Ze hielp minstens 70 tot slaaf gemaakte mensen ontsnappen naar het noorden of Canada via de Underground Railroad. Lees meer over haar onder het eerste linkje dat hieronder staat. Haar verhaal is verfilmd. Ze inspireert ook vandaag de dag nog veel mensen.

Deze muziek inspireert nog heel veel mensen ook vandaag de dag. Niet alleen mensen van kleur, maar iedereen die het gevoel heeft dat hij of zij niet meetelt. Luister naar een prachtige versie van the drinking gourd uit 2013.

Het derde fragment komt uit de film en musical Showboat, van Jerome Kern en Oscar Hammerstein.

De musical gaat over het leven van artiesten en arbeiders die bij de showboat Cotton blossem werken. Die boot vaart over de rivier de Missisipi in het zuiden. (1887-1927). Het verhaal gaat over liefde, maar ook over rassenvooroordelen. Het was voor het eerst dat er in een musical aandacht besteed werd aan zo’n ernstig thema. Daarna is dat nog veel vaker gedaan.

Het nummer “ol man river” wordt gezongen door een personage dat wel vrij was, maar alsnog voor een karig loontje heel hard werk moest verrichten, alsof hij nog steeds als een slaaf behandeld werd: Joe. Hij zingt dat al die ellende de rivier de Missisipi niet kan schelen. Die gaat gewoon lekker door met stromen.

Het nummer is door verschillende artiesten gezongen. Deze vertolking is door Paul Robeson. Deze man was briljant. Hij was als man van kleur toch naar de universiteit geweest, kon 20 talen spreken en wist heel erg veel. Hij was ook nog eens acteur. Maar doordat de mensen van kleur geen kansen kregen in die tijd in Amerika, richtte hij zich op een politieke stroming die men niet goedkeurde. Toen wilde Amerika niets meer van hem weten. Daardoor is heel lang niet gezien wat hij gedaan heeft voor de mensen van kleur.

Na een heel bloedige burgeroorlog, heeft het leger van de mensen die voor slavernij waren, zich eindelijk overgegeven. Als je er meer over wil weten, moet je maar eens op zoek gaan, in boeken en op Wikipedia.

Meer luisteren naar muziek die hoort bij de strijd tegen racisme? Kijk dan op deze pagina.