BB-ML
Merck toch hoe sterck is een lied uit de tachtigjarige oorlog: 1568-1648. Het is een Nederlands geuzenlied uit de 17e eeuw. Geuzenliederen waren eigenlijk een soort verzetsliederen tegen de Spaanse overheersers. Het lied is gemaakt in de stijl die in de vroege Barok populair was.
In de tijd van je overgrootouders werd het lied op scholen aangeleerd. Het stond in de liedbundel: “Kun je nog zingen, zing dan mee”… Dat waren de Kzing liedjes van die tijd, zeg maar. Mensen waren in die tijd erg trots op hun “vaderlandse geschiedenis.” Mensen uit die tijd kijken er ook erg van op dat kinderen van nu erg weinig weten over de 80 jarige oorlog, want dat is de tijd waarin dit lied werd gezongen.
De melodie is eigenlijk afkomstig van een Italiaans danswijsje.
Merck toch hoe sterck nu in ’t werck sich al steld
die t’allen tijd soo ons vrijheit heeft bestreden.
Siet hoe hij slaeft, graeft en draeft met geweld.
om onse goet en ons bloet en onse steden.
Hoort de Spaensche trommels slaen.
Hoort Maraens trompetten.
Siet hoe komt hij trecken aen
Bergen te besetten.
Berg op Zoom, hout u vroom;
stut de Spaensche scharen.
Laet ’s Lands boom end’ syn stroom
trouwlyck toch bewaren.
’t Moedige, bloedige, woedige zwaerd
blonck en het klonck, dat de voncken daaruit vlogen
Beving en leving, opgeving der aerd..
Wonder gedonder nu onder was, nu boven.
Door al ’t mynen en ’t geschut
dat men daeglycs hoorde,
menig Spanjaerd in syn hut
in syn bloet versmoorde.
Berg op Zoom hout zich vroom
’t Stut de Spaensche scharen.
’t Heeft ’s Lands boom end’ syn stroom
trouwlyck doen bewaren.
Die van Oranjen kwam Spanjen aan boord
om uit het veld als een held ’t geweld te weren.
Maar alzo dra Spinola ’t heeft gehoord,
trekt hij fluks heen op de been,
met al zijn heren.
Cordua kruijd spoedig voort
zag daar niet te winnen.
Don Velazco liep gestoord:
’t Vlas was niet te spinnen.
Berg op Zoom hout zich vroom
’t Stut de Spaensche scharen
’t Heeft ’s Lands boom end’ syn stroom
Trouwlyck doen bewaren!
Meer over het lied
De muzikale vorm (het is een lied) was in de vroege barok helemaal razend populair. In die tijd waren de Nederlanden cultureel gezien heel belangrijk. Het land was veel groter dan nu. Ook een stuk van België hoorde erbij. Er kwamen belangrijke componisten vandaan.
De tekst is het overwinningslied van de stad Bergen op Zoom. Luis Velasco en zijn troepen hadden die stad drie maanden lang ingesloten. Op 2 oktober 1622 werd Bergen op Zoom ontzet.Op die dag wordt het daar gezongen, maar ook op 3 oktober. Dan viert de stad Leiden haar ontzet.
Lang dacht men dat de woorden van dit lied door Adriaen Valerius bedacht waren, maar tegenwoordig twijfelt men daar weer aan. Het werd in ieder geval in 1626 in het geuzenliedboek gezet. Dat liedboek heet: Nederlandtsche gedenck-clanck.
Het lied gaat over de strijd tussen opstandige Nederlanders en de Spaanse koning, die hier toen de baas was. De Spaanse koning wilde dat iedereen katholiek was. In Nederland vond men (zelfs veel katholieken) dat iedereen zelf moest weten wat men geloofde.